Η Βέροια είναι από τις πόλεις της Ελλάδας, που μπορεί να περηφανεύεται δικαιωματικά για την μακραίωνη ιστορία της, που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Κτισμένη στους πρόποδες του Βερμίου, ανάμεσα στα Πιέρια όρη και τον ποταμό Αλιάκμονα, η πόλη φαίνεται να ισορροπεί αριστοτεχνικά ανάμεσα στο βαρύ παρελθόν και το πολύβουο και έντονο παρόν της.
Δεν είναι μόνο το βήμα απ’ όπου κήρυξε τον χριστιανισμό ο Απόστολος Παύλος πριν από 2000 χρόνια, οι 48 μικρές και μεγάλες εκκλησίες που της έχουν προσδώσει το προσωνύμιο «Μικρή Ιερουσαλήμ», τα πολλά ενδιαφέροντα μουσεία της, το φημισμένο ρεβανί της. Περπατώντας στις παραδοσιακές γειτονιές της πόλης, με τα λιθόστρωτα σοκάκια και τα επιβλητικά αρχοντικά, θαρρείς πως ο χρόνος έχει σταματήσει στα μέσα του 19ου αιώνα.
Κυριώτισσα, Μπαρμπούτα, Παναγία Δεξιά, τρεις από τους 16 «μαχαλάδες» που αριθμούσε η Βέροια το 1850 και ευτυχώς έχουν διασωθεί και αναδειχθεί στις μέρες μας, αποτελώντας πραγματικό στολίδι της Βέροιας και φυσικό σκηνικό σε ταινίες και σήριαλ εποχής. Στα στενά της Κυριώτισσας και της Μπαρμπούτας, γυρίστηκαν το 2019 σκηνές της τηλεοπτικής σειράς του Μανούσου Μανουσάκη, που συγκίνησε και αναφερόταν στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, «Το Κόκκινο Ποτάμι».
Σαν βρεθείτε στην Βέροια, ξεκινήστε το «ταξίδι» σας στις παραδοσιακές συνοικίες της και στον χρόνο, έχοντας ως αφετηρία το Δημοτικό Μέγαρο. Πρόκειται για το παλαιό «Γυμνάσιο Ελληνικής Κοινότητας Βέροιας» τ’ οποίο εγκαινιάστηκε το 1908, ακριβώς τέσσερα χρόνια πριν από την απελευθέρωση της πόλης (16/10/1912).
Ακολουθώντας τη διαδρομή του Τravel.gr θα έχετε την ευκαιρία να δείτε, εκτός από παραδοσιακά ελληνικά, τουρκικά και εβραϊκά αρχοντικά και σπίτια των μέσων του 19ου αιώνα, πολλές βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, την εβραϊκή συναγωγή, την παλαιά μητρόπολη, που είχε μετατραπεί σε τέμενος κατά την Τουρκοκρατία και εμβληματικά δημόσια και βιομηχανικά κτίρια, από την περίοδο της τουρκοκρατίας, που στεγάζουν σήμερα το Βυζαντινό Μουσείο, το παλαιό δικαστικό μέγαρο κ.α.
Αρχικά θα κινηθείτε ανατολικά προς την συνοικία της Κυριώτισσας και στη συνέχεια κατά μήκος του Τριπόταμου, που στο πέρασμά του δημιουργεί ένα μοναδικό καταπράσινο φυσικό περιβάλλον, προς τις παραδοσιακές συνοικίες Μπαρμπούτα και Παναγία Δεξιά.
Στην παραδοσιακή συνοικία της Κυριώτισσας θα φτάσετε μέσω των οδών Αγίου Δημητρίου, Αγγέλων, Ιεραρχών. Η συνοικία θα σας εντυπωσιάσει με τα λαβυρινθώδη στενά καλντερίμια της και αδιέξοδα, τα ψηλά κτίρια, τ’ αρχοντικά και τις αυλές τους με τους ψηλούς περίβολους, παρόμοια με τα παραδοσιακά σπίτια της Βαλκανικής του 18ου και 19ου αιώνα.
Οι πετρόκτιστες κατοικίες είναι κτισμένες η μία πλάι στην άλλη, με τις στέγες να μοιάζουν να ακουμπούν μεταξύ τους και τα παραδοσιακά «σαχνισιά» οι έντονες προεξοχές και τα επάλληλα παράθυρα, που ξεπροβάλλουν σε διαφορετικά ύψη να εντυπωσιάζουν. Αν προσέξετε πίσω από τους ψηλούς αυλόγυρους και δίπλα στα σοκάκια ξεπροβάλλουν πολλές μικρές λιθόκτιστες εκκλησίες, από τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο, στην διαδρομή μας θα συναντήσουμε πέντε από αυτές (Παναγία Βαλτεσιανή, Άγιος Βλάσιος, Υπαπαντής ή Παναγούδα, Άγιος Σάββας και Άγιος Ανδρέας).
Ανάμεσα στα κτίρια που ξεχωρίζουν είναι το αρχοντικό Σαράφογλου, χτισμένο στα μέσα του 18ου αιώνα, και το αρχοντικό Βλαχογιάννη, με την έντονα οχυρωματική όψη και τα ξύλινα φορούσια του. Πρόκειται για τα πλέον χαρακτηριστικά δείγματα ελληνικών αρχοντικών της Βέροιας την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας. Κινούμενοι προς τις παρυφές της συνοικίας θα συναντήσετε το Βυζαντινό Μουσείο, -στεγάζεται σ’ ένα βιομηχανικό κτίριο των αρχών του 20ου αιώνα-, τα μοναδικά διασωζόμενα οθωμανικά σπίτια της Βέροιας, το συγκρότημα του δίδυμου Οθωμανικού Λουτρού και κατηφορίζοντας προς Μπαρμπούτα το Οθωμανικό Διοικητήριο, πρώην δικαστικό μέγαρο της πόλης.
Πολλά από τα διατηρητέα σπίτια έχουν αναπαλαιωθεί και έχουν μετατραπεί σε χώρους αναψυχής και διασκέδασης.
Στη διαδρομή σας θα συναντήσετε:
Από την πλατεία Ωρολογίου και το παλιό Οθωμανικό Διοικητήριο, θα κινηθείτε βόρεια επι της 10ης Μεραρχίας. Στο μέσο περίπου στρίβετε στο αριστερό λιθόστρωτο σοκάκι που σας οδηγεί στην ανοικτή αυλή της εβραϊκής συνοικίας, η οποία εκτείνεται έξω από τα παλιά τείχη της Βέροιας -ανάμεσα στα κάστρα και κάτω από τον κεντρικό πύργο- δίπλα στον Τριπόταμο. Εδώ δεσπόζει επιβλητική η Συναγωγή (1850) που θεωρείται από τις παλαιότερες στην Ευρώπη και λειτουργεί κατά περίσταση ως λατρευτικός χώρος.
Δυστυχώς η προπολεμική ακμάζουσα εβραϊκή κοινότητα της πόλης, αφανίστηκε στη διάρκεια του Β΄ Π.Π. Από τους 850 Εβραίους που κατοικούσαν στη Βέροια το 1943, οι 680 εκτοπίστηκαν από τις ναζιστικές αρχές κατοχής στο στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπίρκεναου όπου βρήκαν τραγικό θάνατο.
Η συνοικία της Μπαρμπούτας, με τα λιθόστρωτα σοκάκια και τα επιβλητικά αρχοντικά, οφείλει την ονομασία της στην ομώνυμη βρύση που βρίσκεται ακόμη στην περιοχή. Σύμφωνα με την παράδοση, όποιος περαστικός έπινε νερό από αυτήν τη βρύση, παντρεύονταν Βεροιώτισσα και παρέμενε για πάντα στην πόλη.
Τα αποκατεστημένα αρχοντικά με τα εντυπωσιακά χρώματα (λουλακά, ώχρα, βυσσινί, καφέ), η αποκατεστημένη συναγωγή και τα γραφικά σοκάκια μαζί με την πλούσια βλάστηση στις όχθες του Τριπόταμου, θ’ ακούτε τα ορμητικά νερά του σε κάθε σας βήμα, συνθέτουν ένα οικιστικό σύνολο σπάνιας ομορφιάς, ιδανικό για χαλαρούς περιπάτους πίσω στον χρόνο.
Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Μπαρμπούτα αποτελούσε μια περίκλειστη γειτονιά με δύο ελεγχόμενες εισόδους, όπου ζούσαν κυρίως οι Εβραίοι της Βέροιας. Η μία πόρτα, η είσοδος, ήταν από τη μεριά της πόλης και η άλλη στην όχθη του ποταμού.
Την συνοικία διασχίζει η πλακόστρωτη οδός Ολγάνου, όπου δεξιά και αριστερά της βρίσκονται οι παλιές εβραϊκές κατοικίες -δημιουργώντας ένα αμυντικό τείχος- με ψηλά κτίρια και ορόφους, σαχνισιά, έντονες προεξοχές, επάλληλα παράθυρα, φεγγίτες, ξυλόπηκτοι τοίχοι και βαριές πόρτες μπροστά από τις αυλές. Πολλές από τις κατοικίες αυτός σήμερα έχουν αναπαλαιωθεί και στεγάζουν διάφορες υπηρεσίες.
Στη διαδρομή σας θα δείτε :
Παραδοσιακή συνοικία Παναγία Δεξιά : Με το «στολίδι» της παλιάς Μητρόπολης
Περνώντας το γεφύρι του Ολγάνου, γιου του μυθικού βασιλιά της Ημαθίας Βέρη που στην κόρη του Βέροια οφείλει την ονομασία της η πόλη, θα κατηφορίσετε την «Εβραίων Μαρτύρων» έχοντας στ’ αριστερά σας παλιά παραδοσιακά σπίτια και δεξιά σας τον καταπράσινο Τριπόταμο.
Στο επόμενο γεφύρι (Καραχμέτ) θα περάσετε και πάλι απέναντι και θα βρεθείτε στην «καρδιά» της συνοικίας της Παναγίας Δεξιάς ανάμεσα στις οδούς Δημοσθένους και Κεντρικής. Στην συνοικία διασώζονται λαϊκά πετρόκτιστα σπίτια των μέσω του 19ου αιώνα και οι εκκλησίες της Παναγίας Δεξιάς, Αγίου Νικολάου και Αγίας Παρασκευής. Ο παλαιός μητροπολιτικός ναός είχε μετατραπεί επί τουρκοκρατίας σε μουσουλμανικό τέμενος ενώ στην ίδια περιοχή διασώζεται και το Ορτα τζαμί, που είναι το παλαιότερο της πόλης
Στη διαδρομή σας θα δείτε:
Η διαδρομή καταλήγει στην κεντρική οδό Μητροπόλεως και στο Δημαρχείο της Βέροιας, απ’ όπου και ξεκινήσατε. Το συνολικό μήκος της διαδρομής δεν ξεπερνάει τα 3 χλμ και είναι απολύτως βατή για όλη την οικογένεια. Η πόλη βέβαια έχει πάρα πολλά ακόμη να δείτε. Όμως ο περίπατός στις παραδοσιακές συνοικίες της Κυριώτισσας, της Μπαρμπούτας και της Παναγίας Δεξιάς, αποτελεί μια πρώτη καλή γνωριμία με την Βέροια και την κληρονομιά της, που η τοπική κοινωνία έχει αναδείξει με αγάπη και μεράκι.
Στην πόλη υπάρχουν 15 μικρά και μεγάλα ξενοδοχεία και ξενώνες, καθώς και 30 εστιατόρια, ταβέρνες κ.α. Θα φύγετε από την πόλη, δοκιμάζοντας κλασικά το τοπικό παραδοσιακό ρεβανί, για να επιστρέψετε σύντομα προκειμένου να συνεχίσετε την γνωριμία σας με την Βέροια που ισορροπεί μ’ επιτυχία ανάμεσα στην πλούσια ιστορία της και το σήμερα.
Κλείνοντας, θα πρέπει να τονιστεί, και αποτελεί ευχάριστη έκπληξη, η προσπάθεια και το έργο του δήμου Βέροιας, ν’ αναδείξει και να προωθήσει το τουριστικό προϊόν της πόλης, με σύγχρονα μέσα. Σήμανση διαδρομών, διαδίκτυο, κοινωνικά δίκτυα, φυλλάδια κ.α.
Στο οδοιπορικό μας στις παραδοσιακές γειτονιές της Βέροιας ακολουθήσαμε διαδρομή στις οδούς (πεζοδρομημένες και μη) : Αγ. Δημητρίου, Αγγέλων, Ιεραρχών, Πατρ. Ιωακείμ, Περδίκα, Γρ.Ξενόπουλου, Μυτιλέκα, Ρ. Φεραίου, Θωμαϊδη, Ρ. Φεραίου, Κυριώτισσης, Λουτρού, Μητροπόλεως, Μεραρχίας, Ολγάνου, Δημοσθένους, Παναγίας Δεξιάς, Γουδή, Σολομού, Θεμιστοκλέους, Μητροπόλεως). Μπορείτε να επισκεφθείτε την Κυριώτισσα, την Μπαρμπούτα και την Παναγίας Δεξιά και από άλλες διαδρομές μέσα στην πόλη.
Πληροφορίες :